سالروز رحلت پیامبر رحمت و مهربانی،شهادت امام حسن مجتبی و امام رضا (ع) تسلیت باد.

سالروز رحلت پیامبر رحمت و مهربانی،شهادت امام حسن مجتبی و امام رضا (ع) تسلیت باد.

راز رحمت للعالمین بودن پیامبر خاتم(ص)

حجت الاسلام محمدی :

 «یکی از مهمترین ویژگی های حضرت رسول(ص) که باید به آن توجه کرد این بود که ایشان هرگز ستیزه جویی نمی کردند. حتی با دشمنان ستیزه جو نبودند. در همه موارد جانب اعتدال را رعایت می کردند. از همین یک ویژگی می توان بهترین بهره ها و درس ها را گرفت. چه بسیار مشکلاتی که از سر همین یک خصیصه به زندگی انسان بار می شود و عواقبی چون اختلافات خانوادگی، از هم گسستن دوستی ها و پیوندها و ... را رقم می زند.»

در ایام ولادت نبی مکرم اسلام(ص) قرار گرفته ایم. رسول مهربانی، صلح و دوستی؛ به عنوان نخستین سوال بفرمایید از چه بُعد پیامبر(ص) رحمت للعالمین معرفی شده اند؟

 درباره پیامبر اکرم(ص) تعابیر متعددی در منابع رجالی داریم، کسانی که شرح حال حضرت رسول(ص) را نوشتند عبارت زیبایی را به رشته تحریر در آورده اند: «سیّد الاوّلین و الآخرین» یعنی آقای اول و آخر همه عالم؛ از ابتدای خلقت تا انتهای آن.

 به بیان دیگر، انسانی به این عظمت هرگز نیامده و نخواهد آمد، این تعابیری است که در شرح پیامبر(ص) و در مورد رحمت للعالمین بودم ایشان نوشته اند. معلوم است که پیامبر(ص) برای همه جهان است، اول و آخر عالم یعنی ختمیت هدایت الهی و آخرین نمونه تمدن الهی که باید برای همه مردم نازل می شد و ما بالاتر از ایشان نداریم. آخرین عنایت خداوند در ارسال رسل، حضرت محمد مصطفی(ص) است.

 در مورد این رحمت للعالمین بودن مصادیق متعددی داریم؛ یک بُعد رفتارهای شخصی پیامبر(ص) است که در بُعد برخورد با سایر فِرَق و نحله ها دیده می شود و بُعد دیگر رفتارهای داخلی است. ما پیامبر(ص) را بیشتر به آن ویژگی های رفتاری اش می شناسیم، خداوند در قرآن می فرماید: «مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى»، حضرت(ص) به اندازه ای به هدایت مردم حریص بود که دوست داشت همه آنها به بهشت بروند و کسی به جهنم نرود، تا اندازه ای که خداوند فرمود این قدر خودت را به زحمت نینداز.

مثال دیگر در مورد برخورد رسول خدا(ص) با سایر فرق و نحله ها است. برای مثال در مورد یهودیان که قطعا اگر خیانت نمی کردند پیامبر(ص) رفتاری متفاوت با آنها داشت. آنچه که مشخص است اینکه رحمت رسول مکرم اسلام(ص) شامل حال همه گروه ها می شود. حتی مشرکان که اگر خودشان هم نمی خواستند بهشتی شوند، پیامبر(ص) تلاش می کرد آنها را بهشتی کند.

این رفتار و رحمت واسعه حضرت(ص) ابعاد واسعه ای دارد، اگر مردم به آموزه های پیامبر(ص) عمل کنند جهان گلستان می شود و دیگر هیچ کس در فقر به سر نمی برد، افراد اجازه ظلم به یکدیگر را نمی دهند، جامعه ایده آل و تمدنی مبتنی بر آموزه های الهی در آن جاری می شود.

چرا قرآن از پیامبر(ص) به اسوَةٌ حَسَنَةٌ تعبیر می کند و این اسوه بودن در زندگی امروز چه کاربردی می تواند داشته باشد؟

 رفتار پیامبر (ص) از جنبه های مختلفی قابل بررسی است. در این جا برای ملموس تر شدن بحث به روایتی اشاره می کنم:

راوی این روایت امام حسن مجتبی(ع) است که ایشان نیز از دایی ناتنی شان «هند بن ابی هاله» شنیده اند: « رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دائماً با غصه ها قرین و دائماً در فکر بود و یک لحظه راحتی نداشت، بسیار کم حرف بود و جز در مواقع ضرورت تکلم نمی فرمود، و وقتی حرف می زد کلام را از اول تا به آخر با تمام فضای دهان ادا می کرد(این تعبیر کنایه است از فصاحت)، و کلامش همه کوتاه و جامع و خالی از زوائد و وافی به تمام مقصود بود. خُلق نازنینش بسیار نرم بود، به این معنا که نه کسی را با کلام خود می آزرد و نه به کسی اهانت می نمود، نعمت در نظرش بزرگ جلوه می نمود، اگر چه هم ناچیز می بود، و هیچ نعمتی را مذمت نمی فرمود، و در خصوص طعام ها مذمت نمی کرد و از طعم آن تعریف هم نمی نمود، دنیا و ناملایمات آن هرگز او را به خشم در نمی آورد، و وقتی که حقی پایمال می شد از شدت خشم کسی او را نمی شناخت، و از هیچ چیزی پروا نداشت تا آنکه احقاق حق می کرد، و اگر به چیزی اشاره می فرمود با تمام کف دست اشاره می نمود، و وقتی از مطلبی تعجب می کرد دست ها را پشت و روی می کرد و وقتی سخن می گفت انگشت ابهام دست چپ را به کف دست راست می زد، و وقتی غضب می فرمود، روی مبارک را می گرداند در حالتی که چشم ها را هم می بست، و وقتی می خندید خنده اش تبسمی شیرین بود به طوری که تنها دندان های چون تگرگش نمایان می شد»

 حضرت رسول(ص) حتی زمانی را که به خود اختصاص داده بود، وقف مردم می کرد. اگر در حال عبادت بود و شخصی با حضرت(ص) کار داشت ایشان نمازشان را تخفیف می دادند یعنی زودتر تمام می کردند.

 از ویژگی های بارز ایشان که در صورت الگوگیری می تواند سبک زندگی ما را متحول کند، چیست؟

 یکی از ویژگی های حضرت رسول(ص) که باید به آن توجه کرد این بود که پیامبر(ص) هرگز ستیزه جویی نمی کردند. حتی با دشمنان ستیزه جو نبودند، در همه موارد جانب اعتدال را رعایت می کردند. از همین ویژگی ستیزه جون نبودن می توان بهترین بهره ها را جست. چه بسیار افرادی که با کوچکترین مساله ای برآشفته شده و حتی سبب بروز مشکلات متعدد می شوند. درگیری های متعدد در جامعه و در سطح خانواده و ... همگی حکایت از این دارد که چه قدر برخی مردم در رفتار اجتماعی و فردی خود، بیهوده خشمگین می شوند.

 این جلوه های عمومی اخلاق پیامبر(ص) بود. همچنین حضرت(ص) در مسایل دینی نیز بسیار با لطفات برخورد می کردند. از خطاهای دیگران چشم پوشی می کردند. ساده زیست بودند و هرگز درگیر تشریفات نمی شدند. در حالی که امروز درگیری مردم به تشریفات، بسیاری از مصائب را سبب شده است.

 حضرت محمد(ص) به اندازه ای ساده زیست بود که اگر در مسجد می نشست و صحابه دور ایشان بودند هر کس وارد مسجد می شد نمی توانست تشخیص دهد که از میان این افراد کدامیک پیامبر(ص) است.

 یکی دیگر از ابعاد قابل توجه در سیره نبوی آن بود که ایشان با بیچارگان و غلامان غذا می خوردند. این بسیار مهم است که حضرت رسول(ص) با آن مدارج عالی چنین ساده می زیست. در بیان مبارک رسول الله(ص) آمده است: من با بیچارگان و غلامان غذا می خورم، سوار الاغ بی پالان می شوم، بز را با دست خود می دوشم، لباس پشمینه می پوشم. به کودکان سلام می کنم.

 از سوی دیگر، رسول خدا(ص) با خانواده اش گفت وگو می کرد. با آنها انس داشت، نیازهایشان را برطرف و در کارهای منزل به همسرش کمک می کرد. پا به پای خدمتکارانش زحمت می کشید و ... .

 منظور قرآن از تعبیر اسوَةٌ حَسَنَةٌ همین موارد و بسیاری دیگر از نمونه هایی است که در تاریخ ذکر شده است.

 اخلاق در سبک زندگی چه کارایی هایی دارد و چقدر اسوه حسنه بودن پیامبر(ص) به بعد اخلاقی ایشان باز می گردد؟

 انسان اگر هزاران سرمایه داشته باشد، اما سلوک اخلاقی اش با مردم و خانواده خوب نباشد به درد نمی خورد. مهمترین ویژگی حضرت رسول(ص) اخلاق بزرگوارانه ایشان است چنان که خداوند درباره ایشان فرمود: «إِنَّكَ لَعَلى‌خُلُقٍ عَظِيمٍ».

 نسبت به مراوده و رفتار با سایر قوم ها و افراد سایر ملل، جنس تعامل حضرت رسول(ص) چگونه بود که توانستند در عین اختلاف، جماعت کثیری را به اجماع و وحدت برسند و اساسا این رویکرد چه قدر مورد نیاز امت اسلام در این روزگار است؟

 شاید در باب تعامل یکی از بهترین مثال ها نامه هایی باشد که پیامبر(ص) به تمامی سران عالم نوشتند؛ یعنی به بزرگ ترین امپراطوری های زمان خودشان، این نامه ها از چند جهت قابل توجه است. نخست آنکه ایشان با احترام تام با آنها رفتار کرده و محترمانه نامه نوشته است. دوم آنکه مهربان است، دعوت به حق و دین اسلام می کند در عین احترام و فروتنی.

 اگر آنها پایبند به معاهدات بین المللی بودند پیامبر(ص) هم بود، اگر آنها نقض می کردند پیامبر(ص) نیز اشداء علی الکفار بود و هرگز اتکا به هیچ قدرت جهانی نداشت و دوست هم نداشت. بسیار قاطع بود.

 این نوع برخورد در عین آنکه جامعه اسلامی را در ظاهر و باطن به عنوان یک جامعه قوی و مقتدر نشان می داد، سبب می شد وضعیت مردم هم از هر نظر رو به بهبود رود. این رویکرد پیامبر(ص) برای امروز امت اسلام یک درس است که با اتکا به خود و بدون ترس از قدرت های بزرگ به اهداف شان بیندیشند و برای ارتقا و پیشرفت جامعه اسلامی تلاش کنند.